چگونه نگارش هوشمند آینده زبان انسان را تهدید می نماید؟ - وبلاگ مطالعه

به گزارش وبلاگ مطالعه، سیستم پیش بینی متون و پیشنهاد اتوماتیک، سرعت پاسخگویی نوشتاری را بالا برده است؛ اما چرا این جریان زنگ هشداری برای آینده زبان ما خواهد بود؟

زومیت نوشت: حتما تاکنون از قابلیت پیش بینی متون در سرویس جی میل گوگل یا کیبورد اختصاصی گوگلبرای دستگاه های اندرویدی (موسوم به Gboard) استفاده نموده اید. همه چیز جادویی به نظر می رسد؛ هنوز چند حرف از کلمه را تایپ ننموده اید که سیستم به صورت اتوماتیک مابقی کلمه را به همراه بخشی از عبارت بعدی پیش بینی، و به شما پیشنهاد می نماید.

در گذشته مجبور بودید زمان زیادی را صرف تایپ تک تک حروف و عباراتی کنید که همواره در مکالمات محاوره خود به کار می بردید؛ عباراتی مانند سلام، حالت چطوره؟ یا ببخشید، الان نمی تونم صحبت کنم. اما حالا خدماتی مانند جی میل یا جی بورد گوگل جملات را برای شما کامل می نمایند. این قابلیت متکی به نوعی هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی نام دارد که با هدف درک و به کارگیری زبان به شیوه ای بسیار انسانی تر و طبیعی تر از گذشته پدید آمده است.

اما در این نوشتار قصد نداریم از سازوکار یا شیوه استفاده از سیستم پیش بینی متون سخن بگوییم؛ این فناوری اثرات آنی و البته مهمی در افزایش سرعت تعامل نوشتاری با دیگران خواهد داشت؛ ولی آیا واقعا دامنه اثرگذاری این فناوری، به نمایشگر کوچک گوشی همراه محدود خواهد بود؟ آیا ممکن است همان گونه که ماشین ها آرام آرام به سوی تسلط بر هنر نگارش نامه و متون برای همکاران و دوستان ما می روند، چیزی بسیار مهم تر از این ها درون ما ناپدید شود؟ آیا ماشین ها در حال دزدیدن شخصیت و لذت ارتباطات انسانی ما هستند؟ در گامی فراتر، آیا فناوری پیش بینی متون می تواند روزی شیوه کارکرد مغز ما را نیز تغییر دهد؟

سرویس Gmail گوگل یکی از اولین سرویس هایی بود که توانست با کمک هوش مصنوعی آنچه را که کاربران می خواهند در پاسخ به پیغام های دیگران بگویند، پیش بینی کند.

ماریا گیفن از متخصصانی است که در زمینه مدارهای نورونی سیستم شنوایی در دانشگاه پنسیلوانیا مطالعه می نماید. از دیدگاه او، قدرت پیش بینی نقشی بنیادین در سیستم ادراکی و ارتباط ما با دنیا دارد. او می افزاید: مغز ما به صورت مداوم در حال پیش بینی کردن است. برای مثال، وقتی در یک محیط پر سروصدا به سخنان شخصی گوش می کنیم، در ذهن خود آغاز به پیش بینی عباراتی می کنیم که وی احتمالا به زبان آورده است؛ حتی اگر عملا تنها بخشی از اصوات را شنیده باشیم. این موضوع حتی برای بعضی دیگر از فعالیت های شناختی پیچیده ما نظیر جمله سازی صادق است.

فرایند نوشتن مستلزم وجود هماهنگی پیچیده ای میان حافظه بلندمدت و کوتاه مدت، سیستم معناشناسی و برنامه ریزی است

فرایند نوشتن (چه با دست یا با کیبورد) مستلزم وجود هماهنگی پیچیده ای میان فرایندهای شناختی شامل حافظه بلندمدت، سیستم معناشناسی، حافظه کوتاه مدت و برنامه ریزی است. اما گیفن می گوید وقتی ما بخشی از کار فراوری جملات را به ماشین ها بسپاریم، این قضیه ممکن است پیغامدهای جدی برای شیوه کارکرد مغز ما به همراه داشته باشد. او می افزاید: ما اکنون مشغول انجام آزمایش هایی هستیم که در آن ها، فعالیت نورون های مسئول انتقال صدا را در مغز رهگیری می کنیم و دریافتیم که این گروه از نورون ها، الگوهای متغیری از فعالیت ها را طی روز از خود نشان می دهند. حال اگر قرار باشد فرایند پیش بینی، نه در مغز ما بلکه توسط یک الگوریتم رایانه ای انجام شود، بسیار جالب خواهد بود که ببینیم تداوم این تجربه، چه تأثیری روی تعامل ما با دنیا خواهد داشت.

امروزه 3.8 میلیارد نفر در دنیا روزانه حدود 281 میلیارد ایمیل را ارسال می نمایند. این بدان معنا است که هریک از ما روزانه به طور متوسط حدود 74 ایمیل دریافت می کنیم. حال اگر نگاهی به روزگار پیش از ظهور اینترنت بیندازیم، در بهترین حالت، نمی توانستیم بیش از دو یا سه نامه در روز دریافت کنیم که بیشتر آن ها نیز قبوض دوره ای بودند. پس بی جهت نیست که باتوجه به این حجم از مبادلات پیغام، هم اکنون احتیاجمند کمک دریافت از ماشین برای انجام تعاملات خود شده ایم. فناوری امروز می تواند با تحلیل عادات نوشتاری ما، به پیش بینی کلمات بپردازد و دشواری های پیش رو برای نوشتن ده ها نامه شخصی را با یک بار فشردن دکمه Tab از میان بردارد.

نگارش هوشمند تنها یکی از فناوری هایی است که هوش مصنوعی برای پیش بینی آنچه می خواهیم بگوییم، به کار می گیرد. الگوریتم های پیش بینی متن (predictive text) هم اکنون به گوشی های هوشمند ما نیز راه یافته اند. این الگوریتم ها مانند هوش مصنوعی جی میل، باتوجه به آنچه که پیش تر نوشتیم، عبارات بعدی جمله را پیشنهاد می نمایند. این نوع اپلیکشین های کمک رسان در جمله نویسی تازه در مرحله آغازین راه خود هستند.

بعضی نگران بچه هایی هستند که هم زمان با یادگیری زبان، به سیستم های نوشتاری هوشمندی وابسته می شوند که مبتنی بر هوش مصنوعی هستند

این فناوری ها در ادامه همان کوشش هایی هستند که سعی دارند بخشی از سنگینی بار نوشتن را از شانه های افراد بردارند. قبل از اینکه فناوری نگارش هوشمند (Smart Compose) رونمایی شود، جی میل، سرویس دیگری به نام پاسخ گویی هوشمند (Smart Reply) را معرفی نموده بود که از یک رویکرد مشابه برای پیشنهاد سه پاسخ کوتاه احتمالی استفاده می کرد. موتورهای جست وجو نیز اکنون به طور گسترده از روش های تکمیل اتوماتیک برای پیشنهاد آنچه می خواهیم بپرسیم، استفاده می نمایند. به علاوه، گوشی های هوشمند و مرورگرها از ویژگی جاگذاریات اتوماتیک (autofill) برخوردار شده اند؛ ویژگی مورد بحث می تواند فرم های آنلاین را بدون دردسر برای ما تکمیل کند.

مسلما مزایایی نیز در این میان وجود دارند. برای مثال، تکمیل اتوماتیک می تواند از بار شناختی ذهن و زمان مورداحتیاج برای تکمیل فرم های آنلاین بکاهد. حتی یک مطالعه نشان می دهد که این سیستم می تواند کاهش هزینه در بخش هایی مانند حمل ونقل هوایی را نیز در پی داشته باشد.

سیستم پیشنهاد اتوماتیک می تواند در کاهش اثرات سوء ناشی از دیدن غلط های املایی در متون و ارتباطات آنلاین بزرگسالان مفید باشد

اما حتی ظهور قابلیت ساده ای نظیر اصلاح اتوماتیک (که ابتدا طی دهه 90 میلادی در پلتفرم Word مایکروسافت و سپس به عنوان دستیار در گوشی های هوشمند به کار گرفته شد) نیز باعث بروز بعضی نگرانی هایی پیرامون مهارت های نوشتاری بچه ها شده است. شاید هنوز بسیار زود باشد که بخواهیم به فکر پژوهش در خصوص اثرات فناوری های پیشرفته ای مانند تکمیل اتوماتیک جملات باشیم؛ اما همین حالا نیز نشانه هایی دیده می شود که بر اثرات این فناوری در تغییر نحوه استفاده ما از زبان دلالت دارند.

مطالعه ای یک ساله نشان می دهد، آن دسته از بچه هایی که در مقطع دوم دبستان از قابلیت پیش بینی متون در تلفن همراه خود استفاده می نمایند، اشتباهات بیشتری نسبت به سایر بچه ها در هجی کلمات مرتکب می شوند. این در حالی است که حجم اشتباهات دستوری در میان دانشجویانی که از فناوری های کمک نوشتاری استفاده می نمایند، نسبت به سایرین کاهش یافته بود. کلار وود، روان شناس دانشگاه ناتینگهام ترنت که رهبری این مطالعه را به عهده داشت، می گوید: حتی شواهدی وجود دارد که نشان می دهد فناوری های پیش بینی متون می تواند آثار مثبتی برای کاربران به همراه داشته باشد. می دانیم که حافظه بزرگسالان ممکن است در روبروه با اشتباهات املایی دچار خطا شود. بنابراین توابع پیشنهاد اتوماتیک ممکن است در کاهش اثرات سوء ناشی از دیدن غلط های املایی در متون و ارتباطات آنلاین بزرگسالان مفید باشند. همچنین این توابع از ظرفیت لازم برای اعمال اثرات مثبت در ساختار دستوری ارتباطات آنلاین نیز برخوردار هستند.

سیستم های ایمیل هوشمند با قابلیت هایی نظیر پیشنهاد پاسخ و تکمیل جملات ناقص می توانند کیفیت ارتباطات آنلاین ما را بهبود بخشند

اما وود هشدار می دهد از آنجاکه عملکرد سیستم های هوش مصنوعی بر مبنای چیزی است که قبلا نوشته ایم، این امر ممکن است زمینه ساز بروز خطاهایی نیز بشود. او می افزاید: اگر (سیستم) متوجه شود که یک ترکیب دستور زبانی اشتباه به صورت مداوم درحال تکرار است، این ترکیب (به اشتباه) در آن نهادینه و تقویت می شود.

اما دامنه آثار این فناوری به همین جا ختم نمی شود؛ سیستم پیشنهاد اتوماتیک می تواند حتی روی آنچه که می خواهیم بگوییم و نیز نحوه بیان آن نیز تأثیرگذار باشد. دانشمندان علوم رایانه در دانشگاه هاروارد و آزمایشگاه درپر کمبریج در ماساچوست متوجه شده اند که سیستم های هوش مصنوعی پیش بینی متون می توانند در جهت دهی محتوای نوشتاری مردم مؤثر باشند.

دلیل این امر به الگوریتم های یادگیری ماشین برمی شود که با هدف آموزش دادن سیستم های هوش مصنوعی توسط مجموعه های عظیمی از داده به کار می روند. این الگوریتم ها ظرفیت آن را دارند که سوگیری های دیده شده در داده ها را کشف و تقویت نمایند. بنابراین باید انتظار داشت که وقتی یک سیستم پیش بینی متون از نظرات مثبت آنلاین به عنوان منبع آموزش خود بهره می گیرد، نسبت به پیشنهاد کلماتی با بار معنایی مثبت، تمایل بیشتری از خود نشان دهد.

سیستم های هوش مصنوعی با خطر یادگیری اشتباهات رایج دستوری و جهت دهی عمدی و غیرعمدی محتوا روبرو هستند

پژوهشگران می گویند چنانچه نظرات مردم درمورد یک رستوران بیشتر به سمت مثبت گرایش داشته باشد، بازبینی های حاصل از آن نیز سوگیری مثبت تری نسبت به حالت برعکس آن خواهد داشت. کن آرنولد، پژوهشگر گروه مهندسی و علوم کاربردی هاروارد در این مورد می گوید: سیستم های پیش بینی متون آغاز به ارائه پیشنهاداتی طولانی تر، منسجم تر و مرتبط تر از گذشته نموده اند. فکرکردن درمورد اینکه سیستم های پیش بینی متون در آینده تا چه اندازه ای می توانند در نویسندگی افراد مؤثر باشند، بسیار هیجان انگیز است؛ اما در کنار آن، احتیاج به شفافیت و مسئولیت پذیری خواهیم داشت تا از ما دربرابر پیشنهادهای جهت دار و دستکاری شده حفاظت کند.

سیستم های پردازش طبیعی زبان می توانند درنتیجه داده هایی که براساس آن آموزش می بینند، دچار سوگیری شوند. این امر نهایتا می تواند روی پیشنهادهایی که یک سیستم ایمیل هوشمند ارائه می نماید نیز تأثیرگذار باشد.

در دنیایی که بچه ها هشت ساله نیز از گوشی های تلفن همراه استفاده می نمایند و احتمالا با آن، پیغامک و ایمیل نیز ارسال می نمایند، با این پرسش روبرو می شویم که این فناوری چه تأثیری می تواند روی ذهن جوان نسل جدید داشته باشد. چینو درایر، پزشک در کانزاس می گوید: بیشتر داده های انعطاف پذیری عصبی از جمعیت بچه ها به دست می آید؛ چراکه ارتباطات عصبی در این قشر با سرعت بالایی شکل می گیرند. همان طور که بچه ها بیشتری به تلفن های همراه دسترسی پیدا می نمایند، این احتمال می رود که قابلیت پیش بینی متون روی شکل گیری فرهنگ لغات نیز تأثیر بگذارد.

امروزه در نقاطی مانند سیلیکون ولی که خود خاستگاه بسکمک از فناوری های کنونی انسان به شمار می رود، جنبش هایی درجهت منع استفاده بچه ها از صفحات نمایش دیجیتالی شکل گرفته است. مدرسه والدورف پنیسولا در مانتین ویو از کالیفرنیا، از جمله مدارس لوکسی است که با شهریه ای 38 هزار دلاری، بیشتر مورد توجه فرزندان مدیران ارشد شرکت های سیلیکون ولی واقع شده است. جالب آنکه این مدرسه از به کارگیری رایانه برای دانش آموزان کم سن خودداری می نماید و دلیل این امر را به نتایج یک نظرسنجی میان معلمان نسبت می دهد؛ که اعلام می نماید استفاده از رایانه و نامه نگاری به مهارت های نگارشی دانش آموزان آسیب وارد می نماید. بیشتر معلمان روی این موضوع توافق نظر دارند. کیت هیت کمپ، از معلمانی است که در زمینه آموزش بچه ها در اوهایو شاغل است. وی می گوید دانش آموزانی که از قابلیت اصلاح اتوماتیک استفاده می نمایند، به حدی بدان وابسته می شوند که حتی فراموش می نمایند ببینند آیا کلمه پیشنهادی همان کلمه ای بوده است که آن ها مدنظر داشتند یا خیر. او اضافه می نماید: اگر دانش آموزان مهارت های پایه ای را در هجی کلمات نداشته باشند، قابلیت اصلاح اتوماتیک به آن ها کمکی نخواهد کرد؛ چراکه سیستم به آن ها کلمه اشتباه را پیشنهاد می دهد.

تکیه بیش از اندازه به عصای فناوری می تواند اثرات بلندمدت تری نیز روی بچه ها امروزی داشته باشد. دایره لغات یک کودک حتی در سنین پایین می تواند شاخصی برای میزان موفقیت او در آینده باشد. با این حال، وودز می گوید هنوز هیچ نشانه ای مبنی بر تأثیر سیستم پیشنهاد اتوماتیک و پیش بینی متن روی پیشرفت سواد نواشتاری بچه ها دیده نشده است: در نهایت، مزیت اصلی این نوع فناوری ها آن است که می توانیم سرعت نگارش پیغام های آنلاین خود را افزایش دهیم. برای بچه هایی که توانایی خواندن در آن ها قوی تر از توانایی املایی است، پیشنهاد اتوماتیک می تواند توانایی ارتباط آنلاین را تقویت کند.

تعداد ایمیل های دریافتی برای اکثر افراد، بیشتر از آن است که بتوانند بدان پاسخ دهند؛ بنابراین اتوماسیون بخشی از این فرایند می تواند سرعت پاسخ دهی ما را افزایش دهد

در این میان، آثار بلندمدت تر دیگری نیز در نحوه ارتباط ما با یکدیگر قابل تصور است.

گوگل به تازگی افشا نموده است که فیلترهایی برای سیستم نگارش هوشمند خود طراحی نموده که مانع از ارائه پیشنهاد ضمایر جنسیتی خواهد شد. یکی از دانشمندان در این رابطه می گوید که وقتی وی جمله ای را می نویسد که در آن کلمه مانند سرمایه گذار درج شده است، ابزار هوش مصنوعی گوگل به صورت پیش فرض ضمایر مذکر را برای آن فرد در نظر می گیرد. به طور مشابه، فناوری هوش مصنوعی فرض می نماید که یک دکتر باید مذکر و یک پرستار باید مؤنث باشد. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، گوگل تصمیم گرفت که ضمایر جنسیتی را به طور کامل از سیستم حذف کند.

با این تفاصیل، به نظر می رسد که روزبه روز دامنه کاربرد فناوری هایی که وظیفه نگارش را به دوش خواهند کشید، گسترش خواهد یافت. امروزه حتی گزارش های کامل ورزشی نیز تنها با استفاده از یک مجموعه داده و هوش مصنوعی نوشته می شوند. از سوی دیگر می بینیم، فناوری های جدیدی ظهور نموده اند که از قابلیت پیش بینی متون برای نگارش انواع جدیدی از داستان ها بهره می گیرند.

حال می توانیم دوباره به پرسش آغازین مقاله بازگردیم: آیا در حضور چنین فناوری هایی، خطری متوجه زبان هایی خواهد بود که هر روزه از آن استفاده می کنیم و بدان عشق می ورزیم؟ از دیدگاه گیفن، همان گونه که قابلیت پیش بینی از ساختار زبانی ما رخت برمی بندد، سیستم های پیشرفته تری از پیش بینی متون این جای خالی را به بهای کاهش تنوع پر خواهند کرد. او هشدار می دهد که نتیجه چنین فرایندی ممکن است نگارش کلماتی باشد که دیگر رنگ وبوی انسانی ندارند.

2121